Diş çürükleri, çocukluk döneminin en sık karşılaşılan kronik hastalığıdır. 12-18 yaş arası çocuklarda en az bir diş çürüğü görülme olasılığı %60 civarındadır. Diş çürükleri bakteriler tarafından oluşturulur. Bakteriler, özellikle de şekerli besinleri kullanarak asit üretirler ve oluşan bu asit diş minesinde (dişlere beyaz rengini veren sert dış tabaka) aşınmaya sebep olur. Aşınan diş minesi zamanla delinir ve çürük dişin iç tabakalarına ulaşır; işte bu aşamada diş ağrısı görülür.
Diş çürüklerinden korunma, ilk dişin çıkması itibariyle başlar. Zira süt dişlerinde görülebilecek çürükler, kalıcı dişlerde de çürük olasılığını ciddi derecede arttırır. Korunma yolları; diş minesini sağlamlaştırmak için florür kullanmak, şekerli besinlerin tüketimini azaltmak, aşındırıcı yiyecek ve içeceklerden uzak durmak, iyi bir ağız hijyenine sahip olmak ve rutin olarak diş hekimi kontrolüne gitmek şeklindedir.
Florür, diş sağlığı için gerekli olan en önemli mineraldir. Florür, diş minesinin sağlamlaşmasını sağlar ve aşınmayı engeller; aynı zamanda bakterilerin asit üretimini de azaltır.
Bebeklerde ilk dişler genellikle 5-8 ay arası dönemde çıkar. Ömür boyu sağlıklı dişler için işte bu an itibariyle diş bakımına başlamak gerekir. Bunun için neler yapmalıyız peki? İşte Amerikan Pediatri Akademisi’nin en güncel önerileri (AAP Recommends Fluoride to Prevent Dental Caries):
Florürlü Diş Macunu Kullanmak:
İlk dişlerin çıkmasıyla birlikte çocuğunuzun dişlerini hergün florürlü bir diş macunuyla fırçalamalısınız. Bebeklerin dişlerini fırçalamak için işaret parmağına geçirilerek kullanılan silikon diş fırçaları var, eczanelerden temin edebilirsiniz. Ancak ne yazık ki Türkiye’de bebeklere uygun florürlü diş macunu yok; bebekler için satılan tüm diş macunları florürsüz. Kıbrıs’ta bile bulunabilen “Aquafresh Milk Teeth 0-2 Yaş Diş Macunu”nu yurtdışından bir şekilde temin edebilirseniz çok iyi olur. Edemezseniz mecburen florürsüz macunları kullanacaksınız. Bebekler ağzını suyla çalkalayamayacağı için kullanacağınız diş macunu miktarı bir pirinç tanesi kadar olmalı. Bu işlemi uyku öncesi rutininizin bir parçası yapmanızı önerim, bebekler genellikle seviyorlar dişlerinin fırçalanmasını. 3 yaş itibariyle kullanacağınız macun miktarı bir bezelye büyüklüğünde olmalı.
Sistemik Florür Desteği:
Sadece diş macunundaki florür dişleri korumak için yetersizdir. Hergün vücuda belli miktarda florür almak gereklidir. ABD gibi gelişmiş ülkelerde içme sularına florür eklenmektedir ve bu sayede diş çürükleri önemli ölçüde azaltılabilmiştir. Ülkemizde böyle bir işlem yapılmadığı gibi, satılan içme sularının hiçbirinde yeterli miktarda florür yoktur. (Kullandığınız sularının tahlil raporlarını internette bulabilirsiniz; fakat benim incelememe göre asgari miktar olan 0.3 ppm’ i içeren hiçbir su markası yok.) Bu nedenle kullandığı içme suyunda 0.3 ppm’den az florür bulunan tüm bebeklerin 6 ay itibariyle günde 0.25 mg sodyum florür takviyesine ihtiyacı vardır. 3 yaş itibariyle bu miktar günde 0.50 mg olmalıdır. Ancak ülkemizde tek başına florür içeren bir ürün de bulunmuyor. (Eskiden Zymafluor adıyla satılırdı, artık firma getirmiyor) İçinde “D vitamini + florür” bulunan ürünleri temin edebilirsiniz eczanelerden.
Florür Cilası:
Florür cilası, sadece diş hekimleri tarafından uygulanabilen ve diş yüzeylerinin yüksek miktarda florür ile kaplanmasını içeren bir işlem. En geç 1 yaşında çocuğunuzu ilk rutin diş hekimi muayenesine götürmeli ve florür cilası yaptırmalısınız. Florür cilası sadece diş yüzeyine uygulandığı için oldukça güvenli bir metod. Her 6 ayda bir tekrarlanması öneriliyor.
Peki florür zararlı mıdır? Uygun şekilde kullanıldığı takdirde asla. Ancak yüksek miktarda florür alımı “fluorisis” denilen diş lekelerine sebep olabilir. Bu lekeler kalıcıdır. Bu nedenle bilhassa sistemik florür desteği alacak çocukların içtikleri sudaki florür miktarını iyi öğrenmek lazım. Ülkemizdeki florür kıtlığı ortamında fluorisis gelişme olasılığı çok da yüksek olmasa gerek.
